"Telif Hakları Alanında Meslek Birlikleri Yönetmeliği” Resmi Gazete’ de yayımlandı.
Dünyada telif hakları sisteminin işleyişinde önemli rol oynayan meslek birlikleri, telif hakkı sahiplerinin bireysel olarak takip edemedikleri kullanımlar karşılığında telif geliri elde etmelerini sağlamakta, ihlallerle mücadele etmekte ve ayrıca telif lisansına ihtiyaç duyan kullanıcıların hızlı ve güvenilir şekilde kurumsal muhatap bulabilmeleri imkanı sunmaktadır.
Ülkemizde de hâlihazırda, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında, Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan faaliyet izni alarak kurulan 27 meslek birliği ve 1 federasyon bulunmaktadır. Bu birlikler müzik, sinema, ilim-edebiyat, güzel sanatlar, radyo-tv sektörlerinde; eser sahibi, sanatçı, yapımcı, yayınevi ve yayın kuruluşlarından oluşan toplam 35.000 üyesinin yanı sıra yurtdışı kuruluşlarla yaptıkları işbirliklerine dayalı olarak çok sayıda yabancı hak sahibini de temsil etmektedir.
Meslek birliklerinin işleyişine dair düzenlemeler, 1999 yılında yürürlüğe giren “Fikir ve Sanat Eseri Sahipleri ile Bağlantılı Hak Sahipleri Meslek Birlikleri ve Federasyonları Hakkında Tüzük” ile belirlenmekteydi. Ancak bu süreçte, 5846 sayılı Kanun başta olmak üzere ilgili mevzuatta meslek birlikleri işleyişini etkileyecek önemli değişiklikler yapılmış, telif hakları sisteminde ulusal ve uluslararası gelişmeler yaşanmıştır.
Bu kapsamda, Avrupa Birliği’nin konuya ilişkin 2014/26 sayılı Direktifi de göz önünde bulundurularak hazırlanan yeni Yönetmelikle; ilgili mevzuatta son yıllarda gerçekleştirilen değişikliklere uygun düzenlemelerin yapılması, teknolojik gelişmelere uyum sağlanarak işlem süreçlerinin hızlandırılması ve meslek birlikleri işleyişinin daha etkin ve şeffaf hale getirilmesi amaçlanmıştır. Sektör temsilcileriyle işbirliği içerisinde hazırlanan Yönetmelikte eski düzenlemeden farklı olarak;
-Birlik faaliyetlerinin; etkinlik, katılımcılık, şeffaflık ve hesap verilebilirlik ilkelerine göre yürütülmesine yönelik yükümlülükler getirilmiş,
-Meslek birliği ve federasyon kurulabilecek alanlar, uygulama ihtiyaçları gözetilerek yeniden düzenlenmiş,
-Aynı alanda yeni bir meslek birliğine faaliyet izni verilmesi için yapılacak değerlendirmede, birliğin idari ve ekonomik yetkinliğinin ve temsil kapasitesinin toplu lisanslamaya elverişli olması esası benimsenmiş,
-Birliklere üye olma ve üyelikten çıkarılma koşulları yeniden düzenlenmiş;
-Meslek birliklerine belirli objektif kriterlere dayalı olarak üyelik türleri belirleme ve bu üye türlerine göre seçme ve seçilme haklarını düzenleme yetkisi verilmiş,
-Birliklerin kurumsal kapasitelerinin güçlendirilmesi ve etkin işleyişlerini teminen organlarının görev ve yetkileri ile defter ve kayıtları gibi hususlar detaylandırılarak düzenlenmiş,
-Birlik işlemlerinde gereksiz evrak yükü yaratan işlemlerin azaltılmasına ve Genel Kurul sürecinin kolaylaştırılmasına yönelik hükümler öngörülmüş,
-Tarife bedellerinin belirlenmesi ve kullanıcıların lisanslanması süreçlerinin şeffaf ve objektif şekilde yürütülmesine yönelik kurallar getirilmiş,
-Ayrıca telif geliri dağıtım usulü, şikâyet süreçleri, üyelik uyuşmazlıkları, birliklerin denetimi ve sona ermesi gibi hususlar ilgili AB direktifi ve ulusal mevzuatımız göz önünde bulundurularak yeniden düzenlenmiştir.
Mevcut meslek birlikleri ve federasyonların, en geç 1/1/2023 tarihinde kadar yapacakları olağanüstü genel kurul toplantısı ile tüzüklerini ve birliğin işleyişine dair diğer düzenlemeleri yeni Yönetmelik hükümlerine uygun hale getirmeleri öngörülmüştür.
Yeni yönetmeliğin, meslek birliklerinin daha etkin ve şeffaf işlemesini sağlayarak ülkemiz telif hakları sisteminin güçlenmesine katkı sunması hedeflenmektedir.