Meslek Birlikleri

SORU: Meslek Birliği nedir, nasıl kurulur?
CEVAP: Eser sahipleri, bağlantılı hak sahipleri ve süreli olmayan yayınları çoğaltan ve yayanların, üyelerinin ortak çıkarlarını korumak ve 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun bu kişilere tanıdığı hakların idaresini ve takibini, alınacak ücretlerin tahsilini ve hak sahiplerine dağıtımını sağlamak amacıyla, Kanundabelirlenmiş alanlarda kurulan birliklerdir. Meslek birliğinin kurulması için eser sahipleri veya icracı sanatçılar bakımından zorunlu organlarının asıl üye sayısının dört katı kadar, yapımcılar, radyo-televizyon kuruluşları ve yayımcılar bakımından bu organların asıl üye sayısının iki katı kadar üye olma niteliklerini taşıyan gerçek veya tüzel kişiler meslek birliği olarak faaliyet gösterebilmek için izin almak üzere Bakanlığa başvurmak zorundadırlar. Meslek birlikleri bu izni aldıktan sonra kuruldukları alanda faaliyet gösterirler.

SORU: Aynı alanda birden fazla meslek birliği kurulabilir mi?
CEVAP: 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun 42. maddesi ile Fikir ve Sanat Eseri Sahipleri ile Bağlantılı Hak Sahipleri Meslek Birlikleri ve Federasyonları Hakkında Tüzüğün 8 inci maddesi uyarınca aynı alanda birden fazla meslek birliği kurmak mümkündür. Aynı alanda faaliyet gösteren meslek birliği mevcutsa, bu alanda başka bir meslek birliğinin kurulabilmesi için, belirlenmiş asgari kurucu üye sayılarından az olmamak kaydıyla o alanda kurulmuş en fazla üyesi olan meslek birliğinin üye tam sayısının 1/3’ü kadar üye olma niteliklerini taşıyan gerçek veya tüzel kişinin başvurması gerekmektedir.

SORU: Kimler meslek birliğine üye olabilir?
CEVAP: Fikir ve Sanat Eseri Sahipleri ile Bağlantılı Hak Sahipleri Meslek Birlikleri ve Federasyonları Hakkında Tüzük’te öngörülen şartları taşıyan herkes birliğe üye olabilir.
Üye olabilme şartları şunlardır:
a)Eser sahibi veya bağlantılı hak sahibi gerçek veya tüzelkişi olmak,
b)Medeni hakları kullanma ehliyetine sahip olmak,
c)Birliklerin koyacağı ölçütlere uygun olmak,
d)Yapımcı veya yayın kuruluşları bakımından, en az altı aydan beri ticaret siciline kayıtlı olarak fiilen üretimde bulunmak

SORU: Üyelik çeşitleri nelerdir?
CEVAP: Üyelik çeşitleri; asıl üye, yararlanan üye ve aday üye olmak üzere üç türlüdür.

SORU: Yararlanan üye kimlerdir?
CEVAP: a)Eseri meydana getirmeyen ancak, miras ya da devren iktisap yoluyla veya doğrudan eserin mali haklarını kullanma yetkisine sahip olan kişiler,
b)Medeni haklarını kullanma ehliyetine sahip olmayanlar adına veli ya da vasileri

SORU: Üyelikten çekilme nasıl olur?
CEVAP: Fikir ve Sanat Eseri Sahipleri İle Bağlantılı Hak Sahipleri Meslek Birlikleri ve Federasyonları Hakkında Tüzüğün 18.maddesi gereğince üyeler yazılı başvuruyla birlik üyeliğinden çekilme isteğinde bulunabilirler. Üyelik, bu başvuruyla sona erer.

SORU: Meslek birliklerinin denetimi nasıl yapılmaktadır?
CEVAP: Meslek birlikleri, idari ve mali açıdan Bakanlığın denetimine tabidir.
Bakanlık, meslek birliklerinin 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu uyarınca belirlenmiş görev ve yükümlülükleri yerine getirip getirmediklerini her zaman kendisi denetleyebileceği gibi, bu denetimin bağımsız denetim kuruluşlarınca yapılmasını da meslek birliklerinden isteyebilir.

SORU: Otel/ restoran/ kafe/ bar sahibiyim, işletmemde fikir ve sanat eseri kullanmak/ çalmak/ göstermek istiyorum, bu konuda yasal sınırlar içerisinde yapmam gerekenler nelerdir?
CEVAP: 5846 sayılı kanunun 41. maddesine göre fikir ve sanat eserlerinin girişi ücretli veya ücretsiz umuma açık mahallerde kullanılabilmesi bakımından hak sahipleri veya üyesi olduğu meslek birliklerinden sözleşme yapmak yoluyla izin alınıp, mali hak ödemelerinin yapılması gerekmektedir.

SORU: Radyo televizyon kuruluşu/ yayın kuruluşu sahibiyim, yayınlarımda fikir ve sanat eseri kullanabilmek için yasal sınırlar içerisinde yapmam gerekenler nelerdir?
CEVAP: 5846 sayılı kanunun 43. maddesine göre fikir ve sanat eserlerinin yayınlarda kullanılabilmesi bakımından hak sahipleri veya üyesi olduğu meslek birliklerinden sözleşme yapmak yoluyla izin alınıp, mali hak ödemelerinin yapılması gerekmektedir.

SORU: Meslek birliklerinin tarifeleri nasıl belirlenmektedir?
CEVAP: Faaliyet gösterdikleri sektörlerde; eser sahipleri veya bağlantılı hak sahipleri meslek birlikleri, yapılan sınıflandırmaya bağlı olarak eser, icra, fonogram, yapım ve yayınların kullanımından veya iletiminden kaynaklanan ödemelere ilişkin tarifeleri tespit ederler. Tarifeler her takvim yılının dokuzuncu ayında kullanıcıları temsil eden ve kanunla kurulmuş kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile Bakanlığa bildirilir ve kamuoyuna duyurulur. Onuncu ayda tarifeler üzerinde uzlaşma sağlanamaması ve sözleşme yapılamaması halinde, en geç bu ayın sonuna kadar, meslek birlikleri veya kullanıcıları temsil eden meslek kuruluşları tarafından bu tarifelerin Bakanlıkça oluşturulacak uzlaştırma komisyonunda müzakere edilmesi talep edilebilir. Meslek birliklerince belirlenen tarifeler üzerinden sözleşmenin yapılmaması halinde, taraflar yargı yoluna başvurabilirler.